5. Pomnik poświęcony zamordowanym mieszkańcom wsi Brodek.

 Pomnik poświęcony zamordowanym mieszkańcom wsi Brodek

 

 

 

Pomnik poświęcony tragicznej śmierci czternastu osób, mieszkańców miejscowości Brodek, nie jest wyłącznie miejscem upamiętniającym to traumatyczne wydarzenie. Jest on jednocześnie mogiłą, w której spoczywają ciała bestialsko zamordowanych niewinnych osób. Stąd też, proces jego powstania jest inny w porównaniu z pozostałymi miejscami pamięci narodowej, znajdującymi się w gminie Wyśmierzyce. Nie było w tym przypadku jego oficjalnego, uroczystego odsłonięcia, lecz już od chwili gdy w miejscu tym spoczęły ciała ofiar, gdy stało się ono grobem, czczono przy nim pamięć swych ojców, braci, dzieci. Dramat jakiego doświadczyli mieszkańcy Brodku był jednym z najtragiczniejszych wydarzeń okupacyjnych lat 1939 – 1945 w naszej gminie. Nastąpił on 29 lipca 1944 roku. Tego dnia, w Brodku, znalazł się jeden z rosyjskich oddziałów partyzanckich. Liczył kilkadziesiąt osób. Partyzanci, postanowili w tej miejscowości odpocząć i pożywić się przed dalszym marszem. Partyzanci rozlokowali się i nie zdając sobie sprawy z niebezpieczeństwa oddali się błogiemu wypoczynkowi. Wkrótce został on przerwany atakiem niemieckiego wojska.

Ponieważ wieś leży na skraju lasu Niemcy zaatakowali właśnie z niego, jedyną szansę obrony stwarzały zabudowania. Domy, stodoły, obory, płoty, a także przydrożne i podwórkowe drzewa wykorzystano, aby powstrzymać natarcie. Szans na zwycięstwo nie było, gdyż liczbowa przewaga wojska niemieckiego była znaczna. Po dwugodzinnych walkach, partyzanci wycofali się w stronę Podgórza, zabierając na wozach rannych. Po wycofaniu się oddziału, Niemcy postanowili ukarać mieszkańców Brodku, zarzucając im współpracę z rosyjskimi partyzantami. Wyciągali z domów mężczyzn i osiemnastu z nich zgromadzili w miejscu, w którym przed walką odpoczywali partyzanci. Trzem z nich: Józefowi Sycie, Józefowi Chmielewskiemu i Janowi Rdzankowi – najstarszym, niedołężnym, pozwolili odejść. Najmłodszy, natomiast, trzynastoletni Józef Rdzanek, wykazał się wielką odwagą, wykorzystał moment nieuwagi Niemców i uciekł do pobliskiego lasu. Pozostałych czternastu ustawiono w szereg. Odczytano im wyrok śmierci uzasadniając go współpracą z partyzantami. W chwilę później padły strzały. Ciał zabitych nie pozwolono przewieźć na cmentarz. Zbiorowa mogiła kryje więc do dzisiaj szczątki: Bronisława Chmielewskiego, Mieczysława Kaczorka, Edmunda Karasińskiego, Edwarda Postka, Jana Postka, Wacława Postka, Stanisława Postka, Stefana Rdzanka, Henryka Syty, Mariana Syty, Stanisława Syty, Wiktora Syty, Aleksandra Szymaniaka i Józefa Wójcikowskiego.

W roku 1964, władze powiatowe postawiły w tym miejscu lastrikowy nagrobek z inskrypcją: Tu spoczywają zwłoki 14 mężczyzn bestialsko zamordowanych w dniu 29 lipca 1944 roku. Cześć ich pamięci. Mieszkańcy wsi Brodek oraz nazwiskami zamordowanych osób. Pomnik i jego otoczenie zostały zmodernizowane w roku 2016. Obecnie, dwie granitowe płyty wsparte o krzyż zawierają inskrypcję: W tym miejscu pochowano 14 mężczyzn zamordowanych przez Niemców w dniu 29 lipca 1944 r. Na zawsze pozostaną w naszej pamięci. Mieszkańcy wsi Brodek, lipiec 2016 r. Po drugiej stronie wypisane zostały nazwiska zamordowanych oraz ich wiek.